Faa’iidooyinka Caafimaad ee Tufaaxa

Tufaaxa waa mid ka mid ah miraha ugu caafimaadka badan adduunka. Waxaa laga helaa nafaqooyin fara badan oo jirka u muhiim ah sida fiitamiinada, macdanta, iyo maaddooyinka antioxidants-ka ah. Maaha oo kaliya inuu yahay miro macaan oo la cuni karo si toos ah, balse sidoo kale waa qayb muhiim ah oo laga isticmaalo cuntooyin badan, cabitaan, iyo daawo-dhaqameedyo. Maqaalkan waxa aan ku eegaynaa faa’iidooyinka caafimaad ee tufaaxa, sida uu uga qayb qaato ka hortagga cudurrada, hagaajinta dheefshiidka, ilaalinta wadnaha, iyo weliba in uu kor u qaado caafimaadka maqaarka iyo ilkaha.

Tufaaxa iyo ka hortagga cudurrada

Tufaaxa waxa uu ka kooban yahay antioxidants dabiici ah sida quercetin, catechin, chlorogenic acid, iyo phloridzin. Maaddooyinkan waxay si weyn uga qayb qaataan la dagaallanka xag-jirrada (free radicals) ee burburiya unugyada jidhka, taasoo keenta cudurro sida kansarka, xanuunka wadnaha, iyo xanuunka macaanka (type 2 diabetes).

Cilmi-baarisyo badan ayaa muujiyay in dadka si joogto ah u cunay tufaax ay leeyihiin khatar hoose oo ah in ay ku dhacaan cudurrada wadnaha. Maaddada quercetin waxay hoos u dhigtaa bararka (inflammation) waxayna hagaajisaa wareegga dhiigga, taas oo keenaysa in xididdada dhiigga ay caafimaad yeeshaan.

Kobcinta dheefshiidka iyo caafimaadka caloosha

Tufaaxa waxa uu hodan ku yahay fiber-ka, gaar ahaan nooca loo yaqaan pectin, kaas oo ah fiber biyo ku milma. Fiber-kan waxa uu muhiim u yahay hagaajinta nidaamka dheefshiidka, wuxuuna ka hortagaa calool-fadhiga (constipation). Waxa kale oo uu ka qayb qaataa kobcinta bakteeriyada faa’iidada leh ee ku jirta xiidmaha, taas oo wanaajisa dheefshiidka, jirka u fududeysa in uu nuugo nafaqooyinka muhiimka ah.

Cilmi-baaris ayaa sidoo kale tilmaantay in fiber-ka ku jira tufaaxa uu xaddido kororka sonkorta dhiigga kadib cunista cuntooyinka kale. Tani waxay muhiim u tahay dadka qaba ama halista ugu jira cudurka macaanka.

Ilaalinta wadnaha iyo cadaadiska dhiigga

Dadka si joogto ah u cunaa tufaaxa ayaa badanaa leh cadaadis dhiig oo dheellitiran. Sababtaas waxaa lagu macneyn karaa in tufaaxa uu hoos u dhigo heerka kolestaroolka LDL (ka xun) iyo inuu kordhiyo kolestaroolka HDL (ka wanaagsan).

Tufaaxa sidoo kale waxa uu leeyahay potassium, oo ah macdan muhiim u ah cadaadiska dhiigga. Kalooriyada yar ee ku jirta tufaaxa iyo dufanka la’aanta ayaa ka dhigaysa miro ku habboon in lagu ilaaliyo miisaanka, taas oo si toos ah u wanaajisa caafimaadka wadnaha.

Ka hortagga kansarka

Inkasta oo baaritaanno badan weli socdaan, haddana tufaaxa waxa lagu xiriiriyay ka hortagga noocyo kala duwan oo kansar ah, gaar ahaan kansarka sambabka, naasaha, iyo xiidmaha. Maaddooyinka antioxidants-ka ah iyo fiber-ka ayaa ah kuwa lagala xiriiriyay in ay yareeyaan fursadda ay unugyada kansarku ku sameysmaan.

Wanaajinta caafimaadka ilkaha iyo ciridka

Marka la calaliyo tufaax cusub oo adag, waxa uu u shaqeeyaa sida caday dabiici ah. Waxa uu ka caawiyaa in uu ka nadiifiyo ilkaha hadhaaga cuntooyinka iyo in uu kor u qaado soo saarista candhuufta, taas oo si dabiici ah u baabi’isa bakteeriyada waxyeelleysa ciridka iyo ilkaha. Tani waxay ka hortagtaa urka afka, ilkaha dhumaya, iyo infekshannada afka.

Caafimaadka maqaarka iyo ka hortagga gabowga

Tufaaxa waxa uu hodan ku yahay fiitamiin C, oo muhiim u ah samayska collagen-ka – maaddada muhiimka ah ee maqaarka u keenta adkaanta iyo taam ahaanta. Marka jirku yeesho collagen ku filan, maqaarku wuu adkaadaa, yaraana laalaabka (wrinkles) iyo calaamadaha gabowga. Antioxidants-ka ku jira tufaaxa waxay sidoo kale ka hortagaan dhaawacyada maqaarka ka dhasha qorraxda iyo wasakhda deegaanka.

Kaalin ku leh dhimista miisaanka

Maadaama tufaaxa uu leeyahay kalooriyo yar, dufan la’aan, isla markaana uu si fiican u buuxiyo caloosha, waxa uu noqday mid si weyn uga qayb qaata dhimista miisaanka. Dadka cunaya tufaaxa kahor cuntada ama xilliyada cunto yarida ayaa dareema dhereg dheeraad ah taasoo yareynaysa tirada kalooriyada la cunayo maalintii. Fiber-ka ku jira tufaaxa sidoo kale waxa uu dib u dhigaa dheefshiidka, taas oo si tartiib ah u sii daaysa tamarta, isla markaana yareyneysa dareenka gaajada.

Gabo gabadiii

Tufaaxa waa miro awood badan oo leh faa’iidooyin badan oo caafimaad. Waxa uu kaa caawinayaa ilaalinta wadnaha, hagaajinta dheefshiidka, xakamaynta cadaadiska dhiigga, iyo hoos u dhigista halista cudurro badan oo halis ah. Sidoo kale waxa uu kor u qaadaa caafimaadka ilkaha, maqaarka, iyo guud ahaan difaaca jirka. Inaad si joogto ah u cuntid tufaax waa talaabo fudud oo aad uga faa’iidaysan karto nafaqooyin badan. Hadaba, tufaax ha noqon mid aad marmar kaliya cunto, ee ka dhig qayb joogto ah oo kamid ah cuntadaada maalinlaha ah.