Faa’iidooyinka Caafimaad ee Saliid Saytuunka
Saliid saytuunka, oo laga helo miraha geedka saytuunka, ayaa muddo qarniyo badan ah lagu yaqaanay qiimaheeda caafimaad. Cuntooyinka Medhitereniyanka ayaa si weyn ugu tiirsan saliidda saytuunka, taasoo qeyb weyn ka qaadata caafimaadka guud ee dadka isticmaala. Waxaa saliidda saytuunka ku jira maadooyin dufan caafimaad leh oo lagu magacaabo monounsaturated fatty acids, fitamiin E, iyo antioxidants awood badan leh. Maaddooyinkan ayaa si wadajir ah uga shaqeeya kor u qaadista caafimaadka jirka, ka hortagga cudurrada, iyo hagaajinta tayada nolosha.
Saliid saytuunka waxay si gaar ah u wanaagsan tahay caafimaadka wadnaha. Waxaa la xaqiijiyay in ay yarayso cadaadiska dhiigga, hoos u dhigto kolestaroolka xun, kana qeyb qaadato kordhinta kolestaroolka wanaagsan. Dadka si joogto ah u isticmaala saliidda saytuunka waxay leeyihiin halis hoose oo ah in ay la kulmaan cudurrada wadnaha iyo xididdada dhiigga.
Waxaa kale oo saliidda saytuunku door weyn ku leedahay ka hortagga unugyada kansarka. Maaddooyinka antioxidants-ka ah ee ay ka kooban tahay, sida polyphenols, ayaa ka hortaga dhaawacyada ay sababi karaan xagjirnimada xorta ah ee keenta kansarka. Cilmi-baarisyo kala duwan ayaa muujiyay in saliid saytuunku ka hortagi karto kansarro ay ka mid yihiin kan naasaha, mindhicirka, iyo caloosha.
Marka laga eego dhinaca dheef-shiidka, saliidda saytuunku waxay fududeysaa shaqada caloosha iyo mindhicirka. Waxay ka hortagtaa calool-fadhiga waxayna yareysaa bararka ku dhaca mindhicirka. Tani waxay ka dhigeysaa saliidda mid aad u waxtar u leh dadka qaba xanuunnada dheef-shiidka ama kuwa leh calool nugul.
Sidoo kale, saliidda saytuunku waxay leedahay faa’iidooyin muuqda oo ku saabsan daryeelka maqaarka iyo timaha. Waxay qoynisaa maqaarka qalalan, yareysaa calaamadaha gabowga, waxayna timaha ka dhigtaa kuwo dhalaalaya oo caafimaad qaba. Fitamiin E-da ku jirta saliidda waxay xoojisaa unugyada maqaarka waxayna ka hortagtaa dhaawaca ay sababi karaan qorraxda iyo qoyaanka yaraada.
Dadka qaba sonkorowga ayaa sidoo kale ka faa’iidi kara saliidda saytuunka. Waxay yareysaa heerarka sonkorta dhiigga waxayna hagaajisaa u adkeysiga jirka ee insulin-ka, taasoo muhiim u ah xakameynta iyo yaraynta saameynta cudurka macaanka, gaar ahaan nooca labaad.
Maaddo kale oo cajiib ah oo ku jirta saliidda saytuunka waa oleocanthal, taasoo leh saameyn ka hortag barar ah. Maaddadani waxay la mid tahay daawooyinka bararka laga hortago sida ibuprofen, waxayna si gaar ah waxtar ugu leedahay dadka qaba xanuunnada bararka sida arthritis-ka.
Inkastoo saliidda saytuunku tahay dufan, haddana waxay ka qeyb qaadataa xakameynta miisaanka. Dufanka caafimaadka leh wuxuu keenaa dareen dhereg ah, taasoo ka hortagta in qofku si xad-dhaaf ah u cuno. Waxaa intaa dheer in ay xoojiso hawsha insulin-ka taasoo fududeysa gubashada dufanka jirka.
Dhinaca kale, maskaxda ayaa si weyn uga faa’iideysa saliidda saytuunka. Waxaa la arkay in dadka si joogto ah u isticmaala ay leeyihiin xasuus fiican, dareen deggan, iyo in ay yareyso halista cudurrada maskaxda sida Alzheimers. Sidoo kale, waxay kor u qaadaa wareegga dhiigga ee maskaxda taasoo muhiim u ah shaqada garashada iyo feejignaanta.
Gebogebadii, saliidda saytuunka waa saliid dabiici ah oo hodan ku ah nafqooyin muhiim ah. Waxaa si weyn loogu taliyay in lagu daro cuntooyinka maalinlaha ah, gaar ahaan iyadoo la dooranayo nooca dabiiciga ah ee tayo sare leh (extra virgin olive oil). Haddii loo adeegsado karinta cuntooyinka, saladhka, ama xitaa dibadda loogu mariyo maqaarka, saliidda saytuunka waxay tahay xulasho caafimaad leh oo dhammaystiran.
