Faa’iidooyinka Caafimaad ee Cananaaska (Ananas comosus)

Cananaasku waa midho macaan oo tropical ah, kana mid ah miraha ugu nafaqada badan ee dunida laga helo. Waxa uu ka yimaaddaa geed gaaban oo leh caleemo fiiqan, waxaana miraha laga goostaa marka ay bislaadaan. Marka laga tago dhadhankiisa macaan iyo udgoonkiisa dabiiciga ah, cananaasku waxa uu leeyahay faa’iidooyin badan oo dhanka caafimaadka ah, kuwaas oo qofka ka caawinaya jidh ahaan iyo maskax ahaanba. Waxaa uu hodan ku yahay nafaqooyin muhiim ah sida fitamiino, macdano, iyo enzymes faa’iido leh oo jirka u ah difaac iyo dheefshiidba. Qormadan waxa aynu ku eegaynaa faa’iidooyinka caafimaad ee ugu muhiimsan ee cananaaska.

Mid ka mid ah faa’iidooyinka cananaaska ugu caansan waa in uu gacan ka geysto hagaajinta dheefshiidka. Cananaasku waxa uu ka kooban yahay enzyme la yiraahdo bromelain, kaas oo jabin kara borotiinka cuntada ku jira si uu si sahal ah uga dheefshiido caloosha. Bromelain-ka ayaa sidoo kale yareeya bararka iyo caabuqa gudaha jidhka, taas oo faa’iido weyn u leh dadka qaba xanuunka lafa xanuunka (arthritis) iyo dhibaatooyinka mindhicirka. Intaa waxaa dheer, bromelain waxa uu leeyahay awood uu ku burburiyo borotiinka bararka keena, taas oo ka dhigaysa cananaaska dawo dabiici ah oo lagu daweeyo dhaawacyada fudud iyo bararka.

Cananaasku sidoo kale waxa uu hodan ku yahay fitamiin C, oo ah antioxidant awood leh. Fitamiinkan ayaa jirka ka caawiya in uu la dagaallamo xag-jirayaasha xorta ah (free radicals) kuwaas oo sababi kara unug burbur iyo gabow degdeg ah. Fitamiinka C wuxuu sidoo kale kor u qaadaa awoodda nidaamka difaaca jirka, isagoo jidhka ka difaacaya fayrasyada iyo jeermiska. Sidoo kale, waxa uu muhiim u yahay soo kabashada unugyada dhaawacma iyo sameynta collagen, kaas oo muhiim u ah caafimaadka maqaarka, lafta, iyo seedaha.

Dhanka wadnaha, cananaasku waxa uu leeyahay faa’iidooyin dhowr ah. Bromelain-ka ku jira ayaa yareeya halista dhiig-ku-jirka iyo samayska xinjirowga dhiigga, taas oo hoos u dhigta fursadda in uu qofku la kulmo istaroog ama xanuunka wadnaha. Waxa kale oo cananaasku leeyahay fiber (xabag), taas oo kaalin weyn ka qaadata hoos u dhigista kolestaroolka xun (LDL) iyo xakameynta sonkorta dhiigga. Fiber-kaasi waxa uu sidoo kale xoojiyaa socodka saxarada, kana hortaga calool fadhiga iyo xanuunka mindhicirka.

Cananaasku waa il fiican oo laga helo manganese, oo ah macdan muhiim u ah caafimaadka lafaha, dheefshiidka, iyo tamar samaynta unugyada. Manganese-ku waxa uu jidhka ka caawiyaa in uu si wanaagsan u isticmaalo karbohaydraytyada iyo borotiinka, sidoo kalena waxa uu gacan ka geystaa sameynta laf adag. Qofka qaata cananaas si joogto ah waxa uu heli karaa qiyaasta lagama maarmaanka u ah jidhka ee manganese-ka.

Faa’iidada kale ee muhiimka ah ee cananaasku leeyahay waa in uu yahay mid qoyaan badan leh, taas oo ka dhigaysa mid kaalin ka qaata hydration ama waraabinta jidhka. Waxaa uu ka kooban yahay in ka badan 85% biyo, taas oo ka dhigaysa cabbid dabiici ah, gaar ahaan xilliga kulaylaha ama marka jidhku u baahdo biyo badan. Waxa kale oo laga helaa fitamiino kale oo muhiim ah sida fitamiin B1 (thiamine), B6, iyo folate kuwaas oo muhiim u ah koritaanka unugyada cusub iyo shaqada habdhiska neerfaha.

Dhanka miisaanka, cananaasku waxa uu faa’iido u leeyahay dadka doonaya in ay miisaan dhimaan. Waxaa uu leeyahay kalooriyo hooseeya, biyo iyo fiber badan, taas oo buuxinaysa caloosha oo qofka ka ilaalinaysa inuu si xad dhaaf ah u cuno. Dhadhankiisa macaan ayaa sidoo kale beddel fiican u noqon kara macmacaanka warshadaysan ee caafimaadka wax u dhimaya.

Waxyaabaha kale ee cananaaska laga helo waxaa ka mid ah antioxidants kale sida beta-carotene iyo flavonoids, kuwaas oo jirka ka difaaca cudurro badan oo ay ka mid yihiin kansarka iyo cudurrada wadnaha. Waxaa kaloo jirta in cananaasku gacan ka geysto hagaajinta aragga maadaama uu leeyahay maaddooyin antioxidant ah oo difaac u ah isha.

Ugu dambayn, cananaasku waa miro laga helo faa’iidooyin badan oo caafimaad. Waa mid dabiici ah, aan lahayn waxyaabo kiimiko ah, waxaana uu ku habboon yahay in lagu daro cuntooyinka maalinlaha ah sida salad-ka, cabitaanada smoothie-ga, ama xitaa in la cuno sidii oo kale. Inkasta oo uu caafimaad u leeyahay dad badan, haddana dadka qaba xasaasiyad ama xanuun caloosha ah oo xasaasi u ah acid-ka waxa fiican in ay ka fiirsadaan inta ay cunayaan, sababtoo ah bromelain-ku wuu xooggan yahay.

Marka la soo koobo, cananaasku waa miro qiimo badan leh oo faa’iido u leh habdhiska dheefshiidka, difaaca jirka, lafaha, wadnaha, maqaarka, iyo caafimaadka guud ee jirka. Waa midho ay ku jirto caafimaad dabiici ah oo qof kasta ka dhigi kara mid firfircoon oo tamar leh hadduu si joogto ah u isticmaalo.