Faaidada Caafimaad canbaha ama mango

Canbaha (mango) waa mid ka mid ah miraha ugu macaan uguna qiimaha badan ee laga helo dunida, gaar ahaan dalalka kuleylaha sida Soomaaliya, Hindiya, iyo kuwo badan oo Aasiya iyo Afrika ka tirsan. Marka laga soo tago dhadhankiisa macaan iyo caraf udgoonkiisa, canbuhu waxa uu leeyahay faa’iidooyin badan oo dhanka caafimaadka ah. Qormadan waxay diiradda saareysaa faa’iidada caafimaad ee canbaha, sida uu uga qayb qaato jir dhiska, difaaca jirka, iyo ka hortagga cudurrada kala duwan.

1. Il laga helo fiitamiino muhiim ah

Canbuhu waxa uu aad ugu hodan yahay fiitamiinno kala duwan oo muhiim u ah jirka bini’aadamka. Waxaa ka mid ah:

• Fiitamiin A: Fiitamiin A ayaa muhiim u ah aragga, gaar ahaan aragga habeenkii. Waxa kale oo uu ka qayb qaataa kobcinta unugyada iyo ilaalinta maqaarka.
• Fiitamiin C: Fiitamiin C ayaa ah antioxidant awood badan oo ka hortaga gabowga degdegga ah, isla markaana ka caawiya jirka in uu dhiso difaac adag oo ka hortagga cudurrada.
• Fiitamiin E iyo K: Fiitamiinadaasi waxay gacan ka geystaan hagaajinta wareegga dhiigga, xoojinta lafaha iyo dhiig-joojin sax ah.

2. Qani ku ah antioxidants

Canbaha waxa uu leeyahay antioxidants dabiici ah sida beta-carotene, zeaxanthin iyo quercetin kuwaas oo ka hortaga waxyeellada ay keenaan xag-jirka xorta ah (free radicals). Antioxidants-ku waxa ay yareeyaan khatarta cudurrada sida kansarka, cudurrada wadnaha iyo gabowga unugyada.

3. Ka qayb qaata dheefshiidka (digestive health)

Canbuhu waxa uu ka kooban yahay enzymes sida amylases kuwaas oo jebiya karbohaydraytyada, gaar ahaan marka canbuhu bislaado. Waxa kale oo uu leeyahay fiber badan oo ka caawiya saxarada si sahlan u soo baxdo taas oo ka hortagta calool-fadhiga (constipation). Cunista canbaha si joogto ah waxa ay hagaajisaa shaqada mindhicirka iyo caloosha.

4. Caafimaadka maqaarka iyo timaha

Fiitamiin A iyo C ee ku jira canbaha waxay ka qayb qaataan samaynta collagen, kaas oo muhiim u ah dhismaha maqaarka iyo hagaajinta unugyada burburay. Collagen-ku waxa uu maqaarka ka dhigayaa mid jilicsan oo dhalaalaya. Sidoo kale, fitamiinkan ayaa timaha ka dhiga mid xooggan oo koritaankoodu wanaagsan yahay.

5. Ka hortagga cudurrada indhaha

Fiitamiin A iyo antioxidants-ka kale sida lutein iyo zeaxanthin ee ku jira canbaha waxa ay ilaalinayaan caafimaadka indhaha, waxayna yareeyaan halista laxaad darrida iyo cudurrada la xiriira indhaha sida ARMD (Age-Related Macular Degeneration).

6. Ka qayb qaata miisaanka caafimaadka qaba

In kasta oo canbuhu uu yahay mid macaan, hadana waxa uu leeyahay kalooriyo hoose haddii si dhexdhexaad ah loo cuno. Fiber-ka ku jira ayaa keena dareen buuxdhaaf ah, taas oo yaraynaysa rabitaanka cuntada mar walba, sidaas darteedna ka caawisa in miisaanka si dabiici ah hoos ugu dhaco.

7. Kordhinta tamarta jirka

Canbuhu waxa uu leeyahay sonkor dabiici ah oo tamar badan leh sida fructose iyo glucose. Tan waxa ay ka dhigeysaa canbaha mid tamar degdeg ah siiya qofka, gaar ahaan marka uu daal dareemayo ama ka yimid jimicsi culus.

8. Caafimaadka wadnaha

Canbaha waxa uu hodan ku yahay potassium, taas oo caawisa in ay la dagaallanto cadaadiska dhiigga sare (hypertension). Sidoo kale antioxidants-ka ku jira canbaha waxay yareeyaan bararka xididdada dhiigga, taas oo kor u qaadaysa caafimaadka wadnaha.

9. Ka hortagga kansarka

Daraasado caafimaad oo la sameeyey ayaa muujiyey in antioxidants-ka ku jira canbaha sida mangiferin, quercetin, iyo isoquercetin ay leeyihiin sifooyin ka hortagga kansarka. Waxay si gaar ah uga hortagaan kansarrada ku dhaca mindhicirka, naasaha iyo hunguriga.

10. Xoojinta difaaca jirka

Isku darka fitamiinnada A, C iyo E, iyo antioxidants-ka kale ayaa ka dhigaya canbaha mid si weyn u taageera habka difaaca jirka. Cunista canbaha xilliyada cudurrada sida hargabka ama infakshannada faafaya waxay kordhin kartaa awoodda jirka ee ka hortagga fayrasyada iyo bakteeriyada.

Canbuhu ma ahan oo keliya miro macaan oo lagu raaxaysto xilliyada kulul, balse waxa uu leeyahay faa’iidooyin caafimaad oo aad u fara badan. Waxaa uu wanaajiyaa dheefshiidka, kor u qaadaa difaaca jirka, hagaajiyaa maqaarka iyo indhaha, isla markaana hoos u dhigaa khatarta cudurrada halista ah sida kansarka iyo cudurrada wadnaha. Si kastaba ha ahaatee, sida cunto kasta oo kale, waxaa lagula talinayaa in la cuno si dhexdhexaad ah si looga fogaado xad-dhaaf keeni kara dhibaatooyin kale.

Talo caafimaad: Haddii aad qabto xaalado caafimaad oo gaar ah sida sonkorow, kala tasho dhakhtar ka hor inta aanad si joogto ah u cunin canbaha, maadaama uu leeyahay sonkor dabiici ah oo saameyn ku yeelan karta heerarka sonkorta dhiigga.

Haddaba, ha moogaanin canbaha marka uu xilligiisu yimaado – wuxuu yahay miro macaan lehna caafimaad buuxa!